พระบรมราชโองการแต่งตั้งผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร (คนแรก)

ข้อมูล : กลุ่มงานพิพิธภัณฑ์และจดหมายเหตุ สำนักวิชาการ

เผยแพร่ : 30 / มีนาคม / 2566

วัตถุ : พระบรมราชโองการแต่งตั้งผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร (คนแรก)

รายละเอียด : “ผู้นำฝ่ายค้าน” จะเกิดขึ้นในประเทศที่มีการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา และมีเฉพาะในสภาผู้แทนราษฎรเท่านั้น มักจะเกิดขึ้นกับประเทศที่มีระบบสองพรรคหรือหลายพรรค เช่น ประเทศอังกฤษ ซึ่งเป็นต้นแบบการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภาได้ให้ความสำคัญกับพรรคการเมืองฝ่ายค้านเป็นอย่างมาก เทียบเท่ากับพรรคการเมืองฝ่ายรัฐบาล สำหรับประเทศไทยได้ให้ความสำคัญกับการมีผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎรเช่นกัน โดยบัญญัติขึ้นเป็นครั้งแรกในมาตรา 126 แห่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 ว่า

“...พระมหากษัตริย์จะได้ทรงแต่งตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรผู้เป็นหัวหน้าพรรคการเมืองในสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในสังกัดมิได้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรี และมีจำนวนมากที่สุดในบรรดาพรรคการเมือง ซึ่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในสังกัดมิได้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรี แต่ไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของจำนวนสมาชิกทั้งหมดของสภา เป็นผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร...”

วันที่ 22 มีนาคม 2518 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช เป็นผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร คนแรก