ประธานรัฐสภา พ.ศ. 2475 - ปัจจุบัน

28 มิถุนายน 2564

ประธานรัฐสภาเป็นตำแหน่งผู้นำสูงสุดของฝ่ายนิติบัญญัติ ซึ่งเป็นหนึ่งในสามของอำนาจอธิปไตย โดยมีอำนาจและหน้าที่เป็นประธานของที่ประชุมรัฐสภา เป็นผู้กำหนดการประชุมรัฐสภา ควบคุมและดำเนินกิจการของรัฐสภา รักษาความสงบเรียบร้อยในที่ประชุมรัฐสภา ตลอดถึงบริเวณของรัฐสภา เป็นผู้แทนรัฐสภาในกิจการภายนอก และอำนาจและหน้าที่อื่นตามที่มีกฎหมายบัญญัติไว้หรือตามที่กำหนดไว้ในบังคับการประชุมรัฐสภา

ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อปี พ.ศ. 2475 สภาผู้แทนราษฎรได้ประชุมเป็นครั้งแรก ในวันที่ 28 มิถุนายน 2475 ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม ซึ่งที่ประชุมได้เลือก มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรคนแรก โดยรัฐธรรมนูญในขณะนั้นได้กำหนดให้รัฐสภามีสภาผู้แทนราษฎรเพียงสภาเดียว จึงถือว่าประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา

รัฐธรรมนูญแต่ละฉบับที่ผ่านมาได้บัญญัติให้มีบุคคลทำหน้าที่ประธานรัฐสภา ถ้าช่วงใดที่ใช้รูปแบบสภาเดียว เช่น สภาผู้แทนราษฎร สภาร่างรัฐธรรมนูญ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ หรือสภาปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน แล้วแต่กรณี ก็จะให้ประธานสภาดังกล่าว ทำหน้าที่ในตำแหน่งประธานรัฐสภา แต่หากช่วงเวลาใดใช้รูปแบบสภาคู่ กล่าวคือ มีทั้งสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา จะต้องพิจารณาว่ารัฐธรรมนูญที่ใช้ในขณะนั้นบัญญัติให้ประธานของสภาใดเป็นประธานรัฐสภา ก็จะเป็นไปตามนั้น อย่างเช่นปัจจุบันรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 บัญญัติให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา และให้ประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภาโดยตำแหน่ง

ตลอดระยะเวลากว่า 89 ปี (พ.ศ. 2475 - 2564) มีบุคคลผลัดเปลี่ยนมาดำรงตำแหน่งประธานรัฐสภาแล้วทั้งสิ้น จำนวน 31 คน ปัจจุบันมีนายชวน หลีกภัย ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นประธานรัฐสภา