ทำความรู้จัก..สมุดไทย

สมุดไทยทำมาจากเปลือกไม้ชนิดต่าง ๆ ที่สามารถนำมาทำเป็นกระดาษได้ เช่น เปลือกปอ เปลือกสา เป็นต้น นำมาต่อเป็นแผ่นยาว ๆ พับไปมาลักษณะคล้ายผ้าจีบ ใช้สำหรับเขียนหรือชุบ (การใช้ปากกาหรือพู่กันจุ่มหมึกแล้วเขียนตัวอักษร) สามารถเขียนได้ทั้ง 2 ด้าน บางคนเรียกว่า สมุดข่อย เพราะส่วนมากทำมาจากเปลือกข่อย สมุดไทยโดยทั่วไปมี 2 สี คือ สีดำ เกิดจากการย้อมกระดาษเป็นสีดำ เรียกว่า หนังสือสมุดไทยดำ และสีขาว เป็นกระดาษธรรมชาติที่ไม่ได้ย้อมสีอะไร เรียกว่า หนังสือสมุดไทยขาว วัสดุที่ใช้เขียนมีหลายอย่าง ได้แก่ ดินสอขาวทำจากหินดินสอ ปากกาหรือปากไก่ทำจากไม้ หรือขนไก่เหลาแหลม บากให้มีร่องสำหรับให้น้ำหมึกไหล น้ำหมึกทำจากวัสดุธรรมชาติที่มีสีต่าง ๆ เช่น น้ำหมึกสีขาวได้จากเปลือกหอยมุก น้ำหมึกสีดำได้จากเขม่าไฟ น้ำหมึกสีเหลืองได้จากการผสมรง (ยางไม้ชนิดหนึ่งมีสีเหลือง) กับหรดาล (เป็นแร่มี 2 ชนิด คือ หรดาลแดงและหรดาลกลีบทอง โดยแร่ที่นำมาใช้เป็นน้ำหมึกสีเหลือง คือ หรดาลกลีบทอง) และน้ำหมึกสีทองได้จากทองคำเปลว เป็นต้น

สมุดไทยหรือสมุดข่อย เป็นสมุดที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะตัว ไม่ได้มีการเย็บเล่มเหมือนหนังสือหรือสมุดในปัจจุบัน คือ เป็นหนังสือที่ใช้กระดาษยาวต่อกันเป็นแผ่นเดียวตลอดเล่ม จะหนาหรือบางเท่าใดก็ขึ้นอยู่กับการใช้งาน สมุดไทยแต่ละเล่มไม่มีมาตรฐานในการกำหนดขนาดความกว้าง ความยาวของหน้ากระดาษ จำนวนหน้า และไม่มีเส้นบรรทัด ดังนั้น การเขียนหนังสือแต่ละครั้งจึงไม่จำกัดว่าหน้าหนึ่งจะมีจำนวนกี่บรรทัด

ดังนั้น ในการจัดทำรัฐธรรมนูญขึ้นใหม่ ต้องนำร่างรัฐธรรมนูญมาเขียนลงในสมุดไทยก่อนนำขึ้นทูลเกล้าฯ เพื่อทรงลงพระปรมาภิไธย เป็นสิ่งที่ยึดถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน ดังนั้น การจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับสมุดไทย 1 ครั้ง ต้องจัดทำขึ้นเป็น 3 ฉบับ คือ ฉบับต้น 1 ฉบับ และคู่ฉบับ 2 ฉบับ เพื่อเก็บรักษาแยกกันตามธรรมเนียมโบราณ เผื่อหากบ้านเมืองประสบภัยสงคราม หรือฉบับใดฉบับหนึ่งเกิดสูญหายไป ก็จะมีฉบับที่เหลือไว้ให้สอบทานได้

รัฐธรรมนูญฉบับต้นจะประดับด้วยตราพระครุฑพ่าห์ทองคำที่ปกหน้า ส่วนคู่ฉบับอีก 2 ฉบับ จะมีตราพระครุฑพ่าห์เงินกะไหล่ทองหรือพระครุฑพ่าห์ครุฑทองชุบประดับที่ปกหน้าเช่นกัน แยกเก็บรักษาที่สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี สำนักราชเลขาธิการ และสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร หน่วยงานละ 1 ฉบับ ซึ่งทั้ง 3 ฉบับจะมีข้อความและลายมือที่เขียนเหมือนกันทุกประการ

รัฐธรรมนูญฉบับสมุดไทยในปัจจุบัน

นับแต่มีการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับสมุดไทยเป็นฉบับถาวรฉบับแรก เมื่อปีพุทธศักราช 2475 จนกระทั่งถึงปัจจุบัน รัฐธรรมนูญฉบับสมุดไทยยังคงถูกเขียนหรือที่เรียกว่า “ชุบ” ตามธรรมเนียมโบราณ โดยรัฐธรรมนูญฉบับสมุดไทยนั้น ทำด้วยกระดาษไฮเวท พับต่อเนื่องกันเป็นสมุดไทยที่มีขนาดความกว้าง 13.4 เซนติเมตร ยาว 45.5 เซนติเมตร เท่ากันทุกฉบับ แต่ความหนาของแต่ละฉบับจะต่างกัน ขึ้นอยู่กับบทบัญญัติหรือเนื้อหาของรัฐธรรมนูญนั้น