คณะราษฎร

อานันท์ เกียรติสารพิภพ | 1 สิงหาคม 2563

...คณะราษฎรอันประกอบด้วย ข้าราชการฝ่ายทหารบก ทหารเรือ พลเรือน และราษฎร
ได้นำกำลังทหารและพลเรือนมาชุมนุม ณ บริเวณลานพระบรมรูปทรงม้า เพื่อประกาศแถลงการณ์
ของคณะราษฎร และยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน และเปลี่ยนแปลงการปกครอง
จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบประชาธิปไตย...

“คณะราษฎร” คือ กลุ่มบุคคลผู้ดำเนินการปฏิวัติสยามเมื่อ พ.ศ. 2475 โดยยึดอำนาจจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และเปลี่ยนแปลงการปกครองของราชอาณาจักรสยาม (ชื่อของประเทศไทยในสมัยนั้น) จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตย

คณะราษฎรก่อตั้งโดยกลุ่มนักเรียนและนักศึกษาทหารที่ศึกษาและทำงานอยู่ในทวีปยุโรป ซึ่งมี แนวคิดสนับสนุนการปกครองในระบอบประชาธิปไตย เนื่องจากเห็นว่าการปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์นั้นมีความล้าสมัย ไม่อาจนำพาให้ประเทศชาติเจริญก้าวหน้าได้ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาทางด้านสังคม เศรษฐกิจ การเมือง ที่ไม่ได้รับการแก้ไขในระบอบการปกครองรูปแบบเดิม จึงเชื่อมั่นว่า หากมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นรูปแบบใหม่แล้ว จะสามารถแก้ไขปัญหาดังกล่าวและนำพาให้ประเทศมีความเจริญรุ่งเรืองอย่างรวดเร็ว ทัดเทียมอารยประเทศฝั่งตะวันตกได้ ประกอบกับบุคคลกลุ่มนี้ ได้รับอุดมการณ์ทางการเมืองรูปแบบใหม่มาในระหว่างที่ศึกษาและทำงานในต่างประเทศด้วย

การก่อตัวคณะราษฎร

ในช่วงแรกประกอบด้วยสมาชิกรวมทั้งสิ้น 7 คน ได้แก่    1. นายปรีดี พนมยงค์ นักเรียนวิชากฎหมาย ประเทศฝรั่งเศส
2. ร้อยโท ประยูร ภมรมนตรี นักเรียนวิชารัฐศาสตร์ ประเทศฝรั่งเศส    3. ร้อยโท แปลก ขีตตะสังคะ นักเรียนวิชาทหารปืนใหญ่ ประเทศฝรั่งเศส
4. ร้อยตรี ทัศนัย มิตรภักดี นักเรียนวิชาทหารม้า ประเทศฝรั่งเศส    5. นายตั้ว ลพานุกรม นักเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์
6. นายจรูญ สิงหเสนี ผู้ช่วยราชการสถานทูตสยามในประเทศฝรั่งเศส    7. นายแนบ พหลโยธิน นักเรียนวิชากฎหมาย ประเทศฝรั่งเศส

ประชุมวางแผนครั้งแรก

บุคคลดังกล่าวได้เริ่มต้นประชุมวางแผนครั้งแรกที่บ้านพักนักเรียนไทยในฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2469 เป็นระยะเวลานาน 5 วัน 4 คืน ที่ประชุมมีมติตกลงที่จะทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์อยู่ใต้กฎหมายรัฐธรรมนูญ โดยตกลงที่ใช้วิธีการยึดอำนาจโดยฉับพลัน และพยายามหลีกเลี่ยงการนองเลือดดังเช่นที่เคยเกิดขึ้นในการปฏิวัติฝรั่งเศสและการปฏิวัติรัสเซีย โดยกลุ่มผู้ก่อการได้ตั้งปณิธานในการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เพื่อให้สยามบรรลุเป้าหมาย 6 ประการ ได้แก่
      1. จะต้องรักษาความเป็นเอกราชทั้งหลาย เช่น เอกราชในบ้านเมือง ในทางศาล ในทางเศรษฐกิจของประเทศไว้ให้มั่นคง
      2. จะรักษาความปลอดภัยในประเทศ ให้การประทุษร้ายต่อกันลดน้อยลงให้มาก
      3. จะต้องบำรุงความสมบูรณ์ของราษฎรในทางเศรษฐกิจไทย โดยรัฐบาลใหม่จะพยายามหางานให้ราษฎรทำโดยเต็มความสามารถ
      จะร่างโครงการเศรษฐกิจแห่งชาติ ไม่ปล่อยให้ราษฎรอดอยาก
      4. จะต้องให้ราษฎรได้มีสิทธิเสมอภาคกัน ไม่ใช่ให้พวกเจ้ามีสิทธิยิ่งกว่าราษฎรเช่นที่เป็นอยู่
      5. จะต้องให้ราษฎรได้มีเสรีภาพ มีความเป็นอิสระ เมื่อเสรีภาพนี้ไม่ขัดต่อหลัก 4 ประการ ดังกล่าวแล้วข้างต้น
      6. จะต้องให้มีการศึกษาอย่างเต็มที่แก่ราษฎร

โดยที่ประชุมได้ลงมติให้ นายปรีดี พนมยงค์ เป็นหัวหน้า จนกว่าจะหาผู้ที่เหมาะสมกว่าได้ ภายหลังเมื่อคณะผู้ก่อการได้กลับมาราชอาณาจักรสยาม ก็ได้หาสมาชิกเพิ่มขึ้นเพื่อเข้าร่วมการก่อการปฏิวัติ โดยได้ติดต่อประชาชนทุกอาชีพ ได้แก่ พ่อค้า ข้าราชการพลเรือน และทหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งนายทหาร ระดับสูงที่มีแนวความคิดในลักษณะเดียวกันแบ่งเป็นสายต่าง ๆ ได้แก่ สายทหารบก สายทหารเรือ และสายพลเรือน

24 มิถุนายน พ.ศ. 2475

จากนั้น เวลาย่ำรุ่งของวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ตรงกับวันศุกร์ แรม 6 ค่ำ เดือน 7 ปีวอก จุลศักราช 1294 ในรัชสมัยของสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปกพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ในพระราชวงศ์จักรี คณะราษฎรอันประกอบด้วย ข้าราชการฝ่ายทหารบก ทหารเรือ พลเรือน และราษฎร ได้นำกำลังทหารและพลเรือนมาชุมนุม ณ บริเวณลานพระบรมรูปทรงม้า เพื่อประกาศแถลงการณ์ของคณะราษฎรและยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน และเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบประชาธิปไตย โดยมีรัฐธรรมนูญใช้เป็นหลักในการปกครองประเทศ

คณะราษฎรนับเป็นกลุ่มบุคคลผู้มีบทบาทและอิทธิพลอย่างสูงในทางการเมืองและสังคมของประเทศไทย ต่อเนื่องเป็นระยะเวลาประมาณ 15 ปี กระทั่งสิ้นสุดบทบาทในปลาย พ.ศ. 2490 จากการรัฐประหาร ของคณะนายทหาร ภายใต้การนำของพลโท ผิน ชุณหะวัณ

ข้อมูลจาก : รายการ ร้อยเรื่อง...เมืองไทย